ENVER PAŞA’NIN KARDEŞİ BAKÜ FATİHİ NURİ PAŞA |
Aslında bilinmesi gereken lakin pek bilinmeyen kahramanlarımızı tanımaya devam edelim. Bu yazımızda Bakü Fatihi Nuri Paşa’yı tanıtmaya gayret edeceğiz. Nuri Paşa (veya) Nuri Killigil (1889, İstanbul – 2 Mart 1949, İstanbul), Osmanlı Ordusu komutanı ve cumhuriyet döneminde tüccâr, yatırımcı ve sanâyici olan bir büyüğümüz. Nuri Paşa’ya geçmeden önce ağabeyi Enver Paşa’yı kısaca hatırlayalım:Enver Paşa 1881 İstanbul doğumlu. Soğukçeşme Askeri Rüştiyesi’nde tahsil gördü. 1903’de Harp Akademisi’nden kurmay yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu. Daha sonra Selanik’te bulunan 3. Ordu’ya atandı. 1906 senesinde binbaşılığa terfi etti. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin kurulmasında öncü oldu. II. Meşrutiyet’in ilan edilmesinde de büyük rol oynayan Enver Paşa, Makedonya Genel Müfettişliği’nde önemli görevlerde bulundu. Trablusgarp’da bulunduğu sırada İtalyan kuvvetlerine karşı mücadele etti. 1912’de yarbaylığa yükseldi. 23 Ocak 1913 tarihinde İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından düzenlenen Babıali Baskını’nda yer aldı. Bunun yanında Edirne’yi düşman işgalinden kurtararak albaylığa ardından da tuğgeneralliğe yükseldi. 1914’te Sait Halim Paşa hükümetinde Harbiye Nazırı (Milli Savunma Bakanı) olarak görev yaptı. I. Dünya Savaşı’nın, Osmanlı Devleti’nin yenilgisiyle sonuçlanmasının ardından bazı arkadaşlarıyla birlikte Berlin’e geçti. Anadolu’da başlayan Milli Mücadele’ye katılmak istediyse de bu isteği kabul görmedi. 1920’de Bakü şehrinde Doğu Ulusları toplantısına katıldı. Batum’da Türkiye Şuraları Partisi’ni kurarak, Türkistan’ı kurtarma hareketini başlattı. Fakat yenilgiye uğrayarak 4 Ağustos 1922 tarihinde Tacikistan’ın Belcivan yakınlarında girdiği bir çarpışmada öldürüldü. Allah rahmetiyle muamele eylesin..Ağabeyi Enver Paşa’nın talimatıyla henüz 28 yaşındayken, 12 bin kişilik ordunun başına geçen ve kısa zamanda başta Bakü olmak üzere Azerbaycan’ın çeşitli bölgelerini düşman işgalinden kurtaran Nuri Paşa (Killigil) tüm Azerbaycanlıların gönlünde taht kurmuş bir büyüğümüz.1890’da Manastır’da doğan Nuri Bey, ilkokul ve lise eğitimini burada tamamladıktan sonra, 1909’da Manastır Harbiyesinden üsteğmen olarak mezun oldu. Balkanlar’da çeşitli bölgelerde görev yapan Nuri Bey, 1911’de Trablusgarp Savaşı’na katıldı.Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na katılmasının ardından Nuri Bey’e padişah yaverliği rütbesi verildi. Nuri Bey, 1917’ye kadar Trablusgarp ve Bingazi’de görev yaptı, İngiliz, İtalyan ve Fransız kuvvetlerine karşı birçok savaşa girdi.Enver Paşa, Azerbaycan ve Dağıstan’ın Osmanlı’dan yardım talep etmesi üzerine kurdurduğu Kafkas İslam Ordusunun kumandanlığına kardeşi Nuri Paşa’yı getirdi.